نام فیلم : Perfume : The Story Of A Murderer 
کارگردان : Tom Tykwer
تهیه کننده : Bernd Eichinger 
نویسندگان : Tom Tykwer and Bernd Eichinger , Andrew Birkin 
موسیقی : Tom Tykwer and Johnny Klimek , Reinhold Heil
بازیگران : Karoline Herfurth and Rachel Hurd-Wood , Alan Rickamn , Dastin Hoffman, Ben Whishaw
محصول سال 2006 آلمان
فیلمبرداری شده در : آلمان ، اسپانیا و فرانسه 
ژانر : درام
زبان : انگلیسی ( با ته لهجه ی فرانسوی و البته استفاده ی کم و بیش از اصطلاحات فرانسوی )
بودجه : 63.7 میلیون دلار ( پر خرج ترین فیلم تاریخ آلمان )
فروش کل : 136 میلیون دلار
امتیاز در IMBD : هفت و نیم
مدت زمان : 146 دقیقه
جوایز : برنده ی جوایز بهترین کارگردانی و بهترین طراحی تولید در جشنواره ی فیلم باواریا و نامزد در هشت رشته در جشنواره ی فیلم آلمان 

_این فیلم اقتباس شده از رمان معروف Perfume نوشته شده به وسیله ی Putrick Sunkind نویسنده ی آلمانی و منتشر شده در سال 1985 می باشد. در این نقد فیلم به مثابه اثری مستقل از رمان در نظر گرفته شده است. 

نقد و تحلیل فیلم عطر : داستان یک آدمکش _ قسمت اول ( پیش فرض های موجود ) :

_Jean-Baptiste یک نام فرانسویست ، که انگلیسش John The Paptist ( به معنای جان تعمید دهنده ) است همان یوحنا معمدان یعنی حضرت یحیی (علیه السلام) ( پسر ذکریا ) می باشد.

_ ارتباطاتی می توان بین شخصیت اول داستان و ویژگی های بارز یحیی پیدا کرد :

1.بزرگترین ویژگی حضرت یحیی (علیه السلام) تعمید دهنده بودن اوست. اما تعمید به چه معناست؟ 
تعمید معانی مختلفی دارد که در اینجا منظور غسل تعمید است. غسل تعمید یکی از فرامین اصلی آیین مسیحیت است که در آن بچه ی تازه متولد شده ی مسیحی و یا فردی که تازه مسیحی شده است باید توسط شخصی که خود قبلا تعمید داده شده است غسل داده شود. که معمولا این عمل در کلیسا و به دست اسقف انجام می شود. می گویند که حضرت یحیی (علیه السلام) اولین کسی بوده است که دستور تعمید را برای مردم تشریح کرده است و حتی خود حضرت عیسی (علیه السلام) را تعمید داده است. به هر حال تعمید در مسیحیت نشان عصمت و پاکی است. اما می رسیم به شخصیت داستان! او هم تعمید می دهد و زندگی می بخشد اما کمی متفاوت تر! اجازه بدهید که در طول داستان این موضوع را موشکافانه تر بررسی کنیم.

2. دیگر ویژگی بارز حضرت یحیی (علیه السلام) زهد ، تقوای زیاد و دوری از آمیزش با زنان بوده است. البته در اینجا نویسنده کمی روابط علت و معلولی را تغییر داده است! مثلا علت این که شخصیت اول داستان تنهاست و هیچ گاه مورد لطف دیگران قرار نمی گیرد را عدم برخورداری از بو می داند. ( البته در نقد اصلی بیشتر درباره ی این قضیه صحبت خواهیم کرد. ) و جالب تر این که هیچ گاه در برخورد با زنان و دختران جوان ( حتی در بهترین موقعیت ها ) هیچ احساس جنسی ای نسبت به آنها ندارد!!؟؟

3. حضرت یحیی (علیه السلام) به عقیده ی همه ی آیین های ابراهیمی از پیامبران الهی بوده است و ازآن مهم تر این که در سنین پایین به مقام نبوت رسیده است. در جایی از فیلم اشاره به این که هدف Jean-Baptiste موجب خشنودی خدا می شود شده است ( به نوعی در راستای اطاعت از خدا گام بر می دارد.) در اصل نویسنده می خواهد با استفاده از این ترفند کارهای قهرمانش را توجیه کند!! موضوع جالب تر این که اتفاقا در سنین نوجوانی ( و در آستانه ی جوانی حدودا 16 الی 20 سالگی ) سودای رسیدن به هدفش را دارد. و از این حیث هم شباهت با حضرت یحیی (علیه السلام) دارد.

4. ماجرای مرگ حضرت یحیی (علیه السلام) : می گویند حضرت یحیی (علیه السلام) در پی مبارزه با ازدواج نا مشروع هرودیس ( یکی از پادشاهان آن زمان ) با یکی از محارم خویش به نام هیرودیا به زندان فرستاده شد و سرانجام به فرمان هیرودیا سر بریده شد. در اینجا البته نویسنده داستان را وارونه کرده و قصد دارد عقاید انحرافی خود را به طور نا ملموسی وارد فضای درام کند و جزء انگیزه های شخصیت اول داستان قرار دهد. ( توضیح بیشتر در ادامه . . . )

5. یحیی به معنای زندگی بخش است. این ویژگی اتفاقا خیلی شباهت به رسالت شخصیت اول داستان دارد که به نوعی در ژست یک منجی قرار می گیرد.

در مجموع نویسنده چندان به شخصیت حضرت یحیی (علیه السلام) وفادار نیست! و برخی ویژگی های دیگری به آن افزوده است که حتی گاهی مواقع او را به مسیح شبیه تر می بینیم . . .

اما پسوندی که در انتهای نام او می آید Jean-Baptiste Grenouille ) Grenouille ) در زبان فرانسوی معنای قورباغه را می دهد. اما چرا قرباغه؟

این سوالی است که جواب دادن به آن مستلزم تحقیق در ارتباط با زندگی قورباغه هاست. مواردی که از نظر نگارنده در زندگی قورباغه ها مرتبط با فیلم هستند عبارت اند از : 

1.قورباغه ها جانورانی خونسرد هستند. البته خونسردی صفتی است که در انسان ها معنایی متفاوت دارد که جزء ویژگی های اصلی شخصیت اول داستان است. 

2.قورباغه ها داری خواب زمستانی می باشند. بنابراین می توانند مدت زمان زیادی در برابر شرایط سخت ( مانند سرما ، بی غذایی و بی آبی و . . . ) دوام بیاورند. این ویژگی را هم می توان در سکانس های کلیدی فیلم برای شخصیت اول فیلم دید. که در ادامه توضیح داده خواهد شد.

3.زندگی قورباغه ها و به طور کلی دوزیستان دارای چند مرحله تغییر و تحول می باشد که این سیر تغییر رو هم می توان در زندگی شخصیت اول فیلم دید.

4.قورباغه ها معمولا چندان مورد توجه انسان ها قرار نمی گیرند. یعنی شکل ظاهری ، پوست سخت و بوی نه چندان خوشایند آنها باعث می شود که کم تر کسی پیدا شود که به آنها علاقه مند شود. که شخصیت اصلی ماجرا هم از این ویژگی مبرا نیست. و البته با توجه به این که این اسم برایش انتخاب شده است نمی تواند بی ربط به محل تولدش ( که در ادامه توضیح می دهم ) باشد.

5. قورباغه در اکثر فرهنگ ها نماد زندگی و باروری است. و این هم گواهی دیگر بر منجیت شخصیت اول داستان.

6.پرش و جست و خیزهای شخصیت داستان در طول فیلم برای رسید به هدفش هم بی شباهت به قورباغه نیست! 

7. قورباغه خطاب شدن فرانسوی ها توسط اکثر مردم اروپا ( به خصوص انگلیس ) هم نمی تواند بی تاثیر در دیدگاه نویسنده باشد.

به هر حال Jean-Baptiste Grenouille با پیش فرض های موجود قرار است قهرمان ( یا شاید هم ضد قهرمان ) ما در فیلم Perfume باشد. 


_در ارتباط با پیش فرض ها نوبت می رسد به Perfume! با این کلمه می توان حدس زد که قرار است با چه فیلمی رو به رو باشیم! فیلمی متفاوت که قرار است مبتنی بر حس بویای انسان باشد و بعید می دانم اینقدر جدی تا به حال در دنیای سینما به سراغش آمده باشند. موفقیت این فیلم هم یقینا به دلیل وجود بن مایه ی قوی ایست که در دست Tykwer Tom جوان قرار گرفته است. 
شاید بد نباشد که ابتدا نگاهی گذرا به تاریخچه ی پیدایش عطر و نحوه ی عطر سازی و همچنین انواع عطرها و تاثیرات آن بیندازیم :

_تاریخچه ی پیدایش عطر :

تاریخچه ی پیدایش عطر احتمالا به مصریان باستان بر می گردد. آنها از این عطر ها در کنار مومیایی کردن برای خوشبو شدن اجساد استفاده می کردند. و یا در مراسم های مذهبی در کنار روشن کردن آتش از عطر استفاده می کردند و معتقد بودند که با این کار بوی خوش عطر بر دود آتش می نشیند و به و این دود به روح مرده می پیوندد و بوی ناخوش جسد از روح پاک می شود. از همین رو آن را Per + Fume نامیدند. Per به معنای درون و Fume به معنای دود می باشد.
بعد از مصر عطرهای گوناگون در سراسر اروپا رواج پیدا کرد که با ورود به قرون وسطی استعمال عطر در سراسر اروپا به فراموشی سپرده شد و اعراب و مسلمانان در زمینه های نگه داری و ساخت عطرهای گوناگون پیشرفت های زیادی کردند و این را باید مدیون اسلام دانست! تا آنجا که پیامبر در حدیثی معروف به اهمیت عطر پرداخته است و مسلمانان را همواره به استفاده از عطرهای خوشبو تشویق می کرد. در پی وقوع دوره ی رنسانس اروپا و مخصوصا فرانسه شروع به ساخت و تولید عطرهای گواناگون کردند. در اوایل قرن هفدهم اولیان صنف عطر سازان در فرانسه تاسیس شد و اولین گونه های عطر بعد از سال ها دوباره مورد استفاده ی مردم ( البته قشر ثروت مند ) قرار گرفت.

_مواد سازنده ی عطر :

هر عطر از نظر مدت زمان ماندگاری به سه بخش تقسیم می شود :

جزء اول : Top Note نام دارد که دوامش به یک ساعت هم نمی رسد و خوشبو ترین بخش عطر می باشد.

جزء دوم : Middle Note نام دارد که ماندگاریش چند ساعت می باشد و ملایم تر می باشد. بوی این بخش از عطر حاوی اهمیت زیادی است.

جزء سوم : Base Note نام دارد که تا چندین روز بر روی لباس باقی می ماند.

_انواع عطر ها از نظر غلظت :

1.Perfume ( پرفیوم ) : غلظت عصاره های خوشبو در آن بین 15 تا 40 درصد می باشد. این نوع غلیظ ترین و گرانترین نوع عطر می باشد.

2.Eau De Perfume ( ادو پرفیوم ) : با غلظتی در حدود 7 تا 15 درصد به دلیل مناسب تر بودن قیمت رایج ترین نوع عطر می باشد.

3.Eau De Cologn ( ادو کلن ) : غلظتش بین 1 تا 6 درصد است که ماندگاری فوقاالعاده کمی دارد.

_منابع اولیه :

منابع اولیه به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند :

1.منابع حیوانی : مانند آهو

2.منابع گیاهی : مانند انواع گل های خوشبو و یا صمغ برخی درختان

3.منابع مصنوعی


_مورد دیگری که در ارتباط با پیش فرض ها باید به آن اشاره کرد اصلی ترین شعار تبلیغاتی فیلم است یعنی : 

" HE LIVED TO FIND BEAUTY. HE KILLED TO POSSESS IT " - - - " او زندگی کرد تا زیبایی را پیدا کند. او کشت تا آن را صاحب شود "

با توجه به اسم فیلم ( داستان یک آدمکش ) و این شعار تبلیغاتی می توان حدس زد که شخصیت اول ما علاوه بر ویژگی های ذکر شده مرتکب جنایت وحشتناکی مثل قتل هم می شود. که این مورد برای شخصیت اول یک فیلم می تواند مخاطب را به چالش بکشد و او را بر سر دو راهی ها قرار دهد. اما انگیزه ی وی از انجام این قتل ها و قضاوت کارگردان در مورد تایید یا عدم تایید این جنایات بحث های مهمی هستند که ناگزیر در پیش فرض ها نمی توان به آنها پرداخت و در ادامه به این موضوع مهم می پردازیم. نکته ی دیگری که در این شعار به چشم می خورد به حرص قدرتمند شدن شخصیت اول داستان می باشد که این طور که پیداست باید با قتل به این موهم برسد . . . !!


_آخرین موردی که در ارتباط با پیش فرض های موجود باید به آن اشاره کرد ماجرای به فیلم تبدیل شدن رمان Perfume است. نویسنده ی آن یعنی Putrick Sunkind آلمانی در همان بدو انتشار رمانش بارها با پیشنهاد های مختلفی برای به فیلم تبدیل شدن رمانش رو به رو شد اما هیچ کدام از آنها را نپذیرفت و مقاومت خیلی زیادی نشان داد تا اینکه بالاخره در سال 2001 پیشنهاد 10 میلیون یورییه هموطنش Eichinger را پذیرفت. Eichinger هم ابتدا سراغ کارگردان ها بزرگی همچون مارتین اسکورسیزی ، ریدلی اسکات و تیم برتون می رود که با جواب های منفی این کارگردانان بزرگ رو به رو می شود. حتی گفته می شود که سال ها قبل هم کوبریک کارگردان نام آشنای تاریخ سینما ابتدا در صدد ساختن فیلم این رمان بوده است اما پس از مطالعه ی دقیق تر رمان به این نتیجه می رسد که نمی تواند بسیاری از سکانس های فیلم را به تصویر در بیاورد و اذعان داشته است که دنیای خلق شده توسط نویسنده را نمی توان به درستی به تصویر در آورد. اما نهایتا Eichinger شهامت به خرج داده و به سراغ هموطن گمنامش یعنی Tom Tykwer می رود. Tykwer با توجه به سابقه ی کاری اش اثری قابل قبول ارئه داده است اما به عقیده ی اکثر منتقدین فیلمش قائم به ذات نیست و نتوانسته چندان از فضای قصه جدا شود. 

ادامه دارد . . .

منبع: بيداري انديشه